Mga Kauaglian na Dapat Panatilihin at Kalimutan

Mga Kauaglian na Dapat Panatilihin at Kalimutan

(Enero 31, 2013 -Huwebes- Script na sinulat ni Alih Anso para sa programang “Buhay –buhay sa DXUP” (8:00-9:00 A.M) sa segment na “Gabay at Talakayang Pampamilya”. Host Noralyn Bilual)

   

"Overloading" kahit alam natin na ipinagbabawal

Host/ Noralyn:  “Mga Kauaglian na dapat Panatilihin at Kalimutan ang tatalakayin   sa ating segment na Gabay at Talakayang Pampamilya,  sa ating programang buhay-buhay… at of course makakasama natin ang nakaka… na kapatid na  Bangsamoro, si Kaka Ali.

(PLAY INTRO- Gabay at Talakayang Pampamilya)

Host/ Noralyn:  Magandang umaga Kaka Alih,

Kaka Alih:  Magandang umaga naman, Assallamu alaikum WW…

Ang kaugaling Pilipino ay sadyang likas na sa ating lahat, papaano kasi ito na ang nakagisnan ng lahat. Kung ating susuriin ang ating mga ikinikilos bilang mamamayang Pilipino/Bangsamoro, marahil ay masasabi mo “ah naituro na sa ating lahat ang ganitong iba’t-ibang kaugaliang Pilipino”.  . Ngunit sa makabagong panahon ngayon, at sa pagbabago ng ating kapaligiran tila nag-iiba na ang kaugaliang nakakasanayan natin.

Sa makabagong panahon ngayon, ang kaugalian ng Pilipino at Bangsamoro ay nananatiling yaman pa rin ng ating kultura at kaugalian. Karamihan sa atin ay  ipinepreserba pa rin bilang isang pamana sa mga susunod nating henerasyon. Kaya naman minarapat nating paksain muli ang mga kaugaliang ito ng mga Pilipino at Bangsamoro,  dahil dito natin malalaman kung ang kaugaliang ito ay kanais-nais pa bang panatilihin o ilibing na lamang sa limot, dahi    hindi na baga angkop sa ating kasalukuyang lipunan na ginagalawan.

Kapatid na nakikinig at nanonood,  ang layunin ng segment na ito,    na palagi nating tinatakay ang mga   kaugaliang Pilipino ay upang maimulat ang mga Pilipino at Bangsamoro sa mga maganda at hindi magandang ugali na ating namana sa ating mga ninuno.  

Pagtutulungan

Ang iba pang layunin natin dito  ay upang maipabatid sa mga Pilipino at ibat ibat tribu sa ating bayan at kalapit bayan,  kung gaano kahalaga ang isang kaugaliang nakasanayan natin na minana pa ating mga ninuno. Upang ang maimulat ang ating mga sarili sa mga maaaring kalabasan ng ating mga ginagawa sa tuwi tuwina, mga ugaling ipinapamalas natin sa mga nakakasalamuha natin sa buhay, na nakikita nila sa atin sa araw-araw, lalo na an gating mga kabataan na sadyan din a nila alam ang mga kaugalian natin.

Tanong: Ano nga ba ang kaugaliang Pilipino?  at ang katangi-tanging mga kaugalian sa ating sistema?

Buweno, kaibigan, unahin natin ang magandang pantilihin dahil nakakabuti hanggang sa ngayon:

Di paghiwa-hiwalay ng pamilya kahit may asawa na. Ang pagiging matibay ang pundasyon ng pamilya ay nagpapatunay na ang Pilipino ay likas na mapagmahal sa kanyang pamilyang kinagisnan, lalo na’t may mga anak silang nagsi-asawa na’y pumupunta pa rin sa kanila para manatiling buo ang pamilya.

Operation Linis ng LGU Upi-June 1, 2012

Ang pagkarelihiyoso o mapaniwalain sa Diyos ng mga Pilipino. Ang pagkakaroon ng takot sa Diyos (o minsan ay tinatawag na rin na may pananalig sa Diyos) ay nagpapatunay lamang na ang tao’y nananalig sa Diyos sa araw na may dinadala siyang problema, nakatatanggap ng mga biyaya, o hindi naman kaya’y gustong makatanggap ng kapatawaran sa lahat ng nagawang sala sa buhay. Kapag wala na’ng pag-asa ang isang tao ay humihingi ito ng tulong sa ating Panginoon para maresolbahan ang kanyang dinadalang ‘pasanin’ sa buhay.

Ang pagtutulungan, ng magkakabarangay. Ito ang bayanihan,  ito ay naglalarawan ng pagtutulungan ng mga Pilipino tungo sa isang magandang bukas, kagaya ng simpleng pag-aani ng mga itinanim na mga palay sa palayan, paglilipat ng mga bahay-kubo, pakikipagtulungan sa oras na kailangan ng tulong, at iba pa. Dito sa bayanihan na ito nakukuha ng mga Pilipino ang kooperasyon sa kada tao na kasapi ng kanyang komunidad.

Ang pagiging matulungin ng mga Pilipino ay isa sa mga magandang kaugalian ng ating bansa dahil ito ay nagbibigay ng kooperasyon sa pagitan ng tao sa kapwa tao, tinutulungan ang bawat isa sa panahon ng sakuna o problema. Tulad ng bago pa lamang na nangyari na sakuna sa mga kapatid silangang Mindanaw, ang mga nahagip ng bayong Pablo.

Marami nang napagdaanan ang ating bansa pagdating sa suliraning kalamidad at iba pang problema ng bansa, ngunit ang pagtutulungan at pagkakaisa ng bawat Pilipino ang nagpapa-init ng ating mga damdamin, maaaring ihalintulad na ito sa bayanihan na ginagawa pa noong unang panahon. Kahit ano’ng laki ng problema ng bawat isa sa atin ay nagagawa pa ng ibang tao na tulungan, o gumawa ng paraan upang matulungan ang isang tao.

Pagbibigay halaga sa patay. Tuwing sumasapit ang araw ng mga patay, ang isa pang kaugaliang Pilipino ay ang pag-alala ng mga tao sa kanilang mahal sa buhay na yumao na. Ang paghahandog ng mga bulaklak, nakasinding kandila, mga pagkain, at masasayang kuwentuhan ng mga natirang mieymbro ng naiwan ang kadalasang ginagawa ng mga tao sa tuwing sasapit ang araw ng pag-alala ng kanilang yumaong mahal sa buhay.

Magbibigay tayo ng mga halimbawa na kaugalian na dapat baguhin o kalimutan na dahail hindi nakakbuti sa atin.

Ang colonial mentality. Ang mga Pilipino ay likas na nanggagaya ng kahit anumang bagay na mayroon ang mga banyaga, ngunit karamihan sa mga Pilipino mula noon hanggang ngayon ay tila ‘nahuhumaling’ sa gawang-banyaga. Hindi natin maaaring itanggi na tayo’y sinakop ng tatlong nasyonalidad: Kastila, Hapon, at Amerikano, ng ilang taon. Nakuha natin sa kanila ang iba’t-ibang bagay na mayroon sila. Ano nga ba ang ibig sabihin ng colonial mentality? Ito ay ang isang ugali ng tao na mas gusto niyang i-patronize ang produkto ng ibang bansa kaysa sa kanyang bansang sinilangan. Dito na pumapasok ang produktong stateside na binibili ng mga tao, panonood ng mga hi-tech na pelikula, pagkakaroon ng imported na gadgets, at iba pa.

Ang crab mentality. Kung ang isang tao ay palagiang umaasenso sa kanyang buhay sa sikap at tiyaga, mayroon ring mga tao na gustong sirain ang pagkatao, o hindi naman kaya’y hinihila ng naninira ang estado ng isang tao pababa. Ito ang tinatawag na crab mentality, kung saan ang isang tao’y hindi masayang makakita ng taong umaasenso sa buhay.

Padrino system. Ano nga ba ang ibig sabihin ng Padrino system na ito? Ito ay ang pagpapakilala ng isang tao sa isa pang tao na ito ‘raw’ ay matulungin o kayang tumulong sa mga problema ng isang tao.

Mapanghusga. Ang mga Pilipino sa ngayon ay kadalasang nanghuhusga ng ugali o ng pagkatao ng isang indibidual. Alam naman natin ang kasabihan sa Ingles na ‘don’t judge a book by it’s cover’ na nagpapakahulugan lamang na huwag tignan sa pisikal na anyo kundi sa loob nito; ngunit mayroon talagang mga tao na pilit pinipintasan ang bawat taong may kaunting mali sa kanila. 

Pagkalimot sa nakaraan o madaling makalimot. May  mga pangako tayong binitiwan, ngunit di natutupad. Marami sa mga pulitiko ang ganito, ngunit mayroon ring mga tao ang ganito ang ikinikilos. Ito ay isang kaugalian na hindi malaman kung sa positibo o negatibong ugali ito nabibilang, dahil pagkatapos ng naganap ay nakakalimutan nila ito.

Minsan nakagawa lamang ng kunting mali ang kaibigan nakalimutan muna na ang kaibigan na yaon ay nakagawa ng  sampung kabutihan sa iyo, di mo man naisip na marami ka pang utang sa kanya.

Matigas ang bungo/ulo o ibang taway ay Pasaway. Alam na nating lahat na may taong minsan, o kadalasan, matigas ang ulo. Hindi sinasabi na matigas ang bungo o ulo ng isang tao, kundi ang utak na ginagamit sa pag-iisip. Marami sa mga tao ang matitigas ang ulo dahil isang simpleng babala lang ay pilit nilang sisirain ang babala, gaya ng ‘huwag magtapon ng basura’ pero makikita mo’y puro basura. Hindi nila alintana ang batas natin na ecological solid waste management, tulad natin sa DXUP pangatlong beses na ito na naisuehan  tayo ng citation ticket dahil sa hindi paghihiwalay ng nabubulok na basura sa hindi nabubulok..pasaway talaga ang DXUP at iba pang offices..

Ningas cogon. Ang kaugalian ito ng Pilipino at Bangsamoro na dapat nang mawala o nmakalimutan   dahil ito walang developmental, walang pagsulong ang kaunlaran . Bakit ningas cogon? Ang cogon ay isang damo na madaling mabuhay at madaling mamatay. Ang tao ay mabilis gumawa’t mabilis mapagod. Ang ningas cogon ay isang uri ng ugaling Pilipino na sa una’y masisipag gumawa ng maraming hangarin at sa pagtagal nito’y nagsasawa na rin silang gawin.

Manana habit o Mamaya na lang, may oras pa. Ito ay nanggaling sa Kastila, na ang ibig sabihin ay prokastinasyon, o ang pagpapaliban sa pinagagawa sa kanya at mabilis na gagawin ito pagdating ng eksaktong araw upang magkaroon lamang ng isang bagay na kabilang sa pinagagawa sa kanya. Maraming tao sa gobyerno, paaralan, pamantasan, bahay, at iba pang lugar ang gumagawa ng ganito, na akala nila’y maganda ang dulot nito sa kanila.

Ilan lamang yan sa mga ugaling dapat baguhin nating mga Pilipino at Bangsamoro.…ito po ang inyong Kaka Alih.. sa muli samahan kami sa ating segment na Talakayang Pampamilya.

NORALYN:  Maraming salamat Kaka,   Kaka Alih. Bukas muling abangan ang ating segment na Gabay at Talakayang Pampamilya.

(PLAY EXTRO  Gabay at Talakayang Pampamilya.)