Tribu at Relihiyon

Larawan ng ibat-ibang tribu at Relihiyon. 

(Agosto 15, 2013-Thursday- Script na sinulat ni Alih Anso para sa programang “Buhay –buhay ” (8:00-9:00 A.M) sa segment na “Gabay at Talakayang Pamapamilya”. Host –Ms Lucy Duce)

Host/LUCY: Madalas  tayo ay nalilito sa pagkakaiba ng Tribu sa Relihiyon?  Kong minsan ang tribu ay siyang relihiyon, at kong minsan naman ang relihiyon ang siya din ang tribu.   Ang alibi o rason  ng iba, ang mahalaga ay nagkakaintindihan, you can communicate ok na iyon, tama ba?  Ano man ang inyong sagot , samahan  ninyo kami ni    Kaka Ali   sa ating segment na Gabay at Talakayang Pamapamilya, dahil lilinawagin sa atin ang kaibhan ng tribu sa relihiyon.  

(Play- Intro- Gabay at Talakayang Pamapamilya)

Host/LUCY: Magandang umaga Kaka Alih. 

Kaka Alih: Maraming salamat Lucy, Magandang umaga din at asssallamu  alaikum warhamatullahi wabartakatuh.

Ang binuksan ni Lucy, na katanungan sa inyo ganito, “kong minsan tayo ay nalilito sa pagkakaiba ng Tribu sa Relihiyon?  Kong minsan ang tribu ay siyang relihiyon, at kong minsan naman ang relihiyon ang siya din ang tribu.   Ang alibi ng iba, ang mahalaga ay nagkakaintindihan, you can communicate ok na iyon, tama ba? na ang tribu ay ito din ang inyong relihiyon?

Magandang katanungan dahil magpahanggang sa ngayon ay hindi pa rin lubos na naintindihan ng nakkakarami, kasamaa na dito ang nasa education sector.  Ganito ko   Kapatid na nakikinig at nanonood, sasagutin ang medyo malalim na tanong, medyo balik eskuwela muna  tayo, Word meaning ika nga, ok lang ba sa inyo?  (LAUGHING)

Ayon sa dictionary na kahulugan ng Tribu ay “A family, race, or series of generations, descending from the same progenitor, and kept distinct, as in the case of the twelve tribes of Israel, descended from the twelve sons of Jacob”.

 Ang halimbawa ng mga tribu kong dito sa bayan ng Upi ay  T’duray, Lambangian, Manubo-Dulangan, Maguindanaon, Iranun, Meranaw, Ilocano, Ilonggo, Tagalog, Tau Sug, Pampangueno, at marami pang iba.

Ano naman ang meaning ng religión? “a specific fundamental set of beliefs and practices generally agreed upon by a number of persons or sects”.

Ang nasabing diksyunaryo ay nagbibigay din  ng mga sumusunod na kahulugan sa term na  “relihiyon”- which means “paniniwala sa Diyos o mga diyus-diyosan upang sambahin, kadalasang ipinapakita sa asal at ritwal; anumang sistematikong paniniwala, pagsamba, at iba pa”.

Ang halimbawa ng mga relihiyon  ay: Islam, at Kristiyanismo. In which ang Kristiyanismo ay   nahahati ng mga ibat-ibang denomination tulad ng Romano Katoliko, Episcopal, Evangelical, Iglesia ni Kristo, Seventh Day Adventist, Jehovah Witnesses,  one of the latest na nabuo na denomination ay itong dito sa Upi  ang Association of Teduray Bible Churches, Inc.   ATBCI, , at marami pang ibang Christian  denomination.

Pag sinasabi natin na Christian at Muslim ang tinutukoy natin dito ay ang mga paniniwala o relihiyon. Samantala pag sinabi natin na Teduray, Maguindanao, Iranun, Ilonggo, Ilocano at iba pang tribu  ang tinutukoy dito ay ang tribu.

Ito ang tandaan mo kaibigan, anumang  tribu ka nabibilang ay hindi ka automatikong magiging   Muslim o Kristiyano. Ito ay nakadepende sa paniniwalaan  mong relihiyon.  Kong naniniwala ka sa Islam,  ikaw ay isang Muslim, kong Kristiyanismo naman ay isa kang Kristiyano.

Tama po ba Father Jun Imperial? Magandang umaga sa aking kamag-anak na si Father Jun.

LUCY: Agree ako diyan, Kaka, hindi dahil Ilongga ako ay Katoliko na ako, o Kristiyano na ako, Kristiyano ako dahil naniniwala ako kay Kristo, na siya ang Diyos na Totoo.

KAKA ALIH: Tamaa ka diyan kay Lucy, minsan may nagtanong na  guro,   kong anong tamang term na itatawag nila sa Maguindanaon na estudyante na magiging outstanding. Tatawagin ba na  Muslim, Moro o Bangsamoro.  Maguindanawon na nga eh, but for long discussion We arrived to conclusión na ang term na gagamitin ay Moro.

Bakit Moro?

Moro,   ito ang naging tawag ng mga mananakop na Espaniol sa kanilang mga naging kalaban dito sa Pilipinas, na sa ngayon ay dinugtungan ng Bangsa, na ang ibig sabihin ay angkan. Kaya ang buong kahulugan ng Bangsa+Moro ay angkan ng mga Moro.

“Papaano Kaka Alih kong ang isang Teduray ay tinanggap ang relihiyong Islam,  siya ay naging Muslim, saan natin siya ibibilang sa ating Tri-people concept sa Upi?” tanong kay Kaka Alih.

Ang tanong mo kaibigan ay tanong ko rin, o magtatanong din ako: “.. kong isang Ilocano, tinanggap naman ang relihiyong Islam, saan siya mabibilang? Sa Muslim dahil Muslim naa siya, sa Christian dahil ang “Christian” natin ay tinutukoy ay yaong mga mula sa Luzon at Visayas.

Sadyang nakakalito ang ating terms na ginagamit kaya panahon na upang ituwid ang dapat itama. Kong relihiyon ang tinutukoy ay Muslim o Christian. Kong tribu ang tinutukoy natin ay  gamitin natin ang Teduray,  Iranun, Maguindanaon, Ilocano, Ilonggo o anuman ang kanyang tribu.

Sa ating bayan ng Upi, may grupo tayong tinatawag na Muslim, Teduray at Christian, ang katanungan ko dyan: “ano ang grouping na iyan? By Tribe ba? by religion ba?  By nationality ba?”

May sulat din si kapatid na Zamin sa atin, noong November 22, 2006, na ganito din ang issue.

“….Nalilito ako dyan, kong ano ba talaga ang gruping na iyan, at naitatanong ko-bakit?

Kasi ang term na Muslim, ayon na rin sa inyong mga  programa:

Muslim- ay yaong nanamplataya sa Islam-tama po ba Kaka Ali? Mamaaring siya ay Teduray, Ilonggo, Meranaw, Iranon, Ilocano, dahil ang term na Muslim ay may religious inclination hindi ito nabibilang sa tribo. Ang ibig sabihin ng Muslim, ay nanamplataya- ang kanyang agama o religion ay Islam.

Christian- ay yaong nanampalataya sa agamang Christianismo. Siya ay maaring Ilonggo, Teduray, Iranon, Meranaw, Ilocano o iba pang tribo. Maaring iba pang nationality siya nabibilang, dahil ang pagka-Christiano ng isang tao ay dahil sa pananampalataya hindi dahil sa kanyang tribong kinabibilangan.

Ang term na Teduray ay tinutukoy ay ang tribung Teduray, katulad sa tribung Iranon, Maguindanaon, Meranaw, Manubo, Subanen, Ilonggo, Ilocano o iba pang tribu.

Ang tanong ko Kaka Ali, ano ba ang basehan ninyo o natin na hinati-hati natin ang ating mamayan na may grupo ng Muslim, Christian at Teduray? Tama ba ang terms na iyan?

Ang sunod kong tanong, Papaano kong ang aking kapatid na Teduray ay tinanggap ang agama (religion) na Islam, hindi ba nararapat na siya ay Muslim na rin? Katulad din siya sa pananamplataya sa Iranon na Muslim, Meranaw na Muslim, o Ilonggo na Muslim. Siya ba ay Muslim o Teduray na tatawagin? Di ba Muslim na rin siya? Di ba dapat tawagin na siyang Muslim na Teduray, katulad ng nauna nating binanggit?.

Ang Teduray na tinanggap ang Christianity, di ba nararapat na tawagin na siyang Christian? Tulad din siya sa Ilonggong Christiano, Iranon, Tagalog, Ilocano na Christiano? Di ba Teduray siyang Christiano?

Yes tama ka Kapatid. Ang Katotohanan ay kong Agama (religion) o pananamplataya ang pag-uusapan sa Upi, may mga mamayan tayong nanampalataya sa Christianity sila iyong Christiano.

Nandiyan ang Agama o religión na  Islam at sila naman iyong mga sumusunod dito ay sila ang  tinatawag  na Muslim.

Kong tribu naman ang basehan, hindi na maitatuwa na nakakarami ang bilang ang mga kapatid na Teduray, Maguindanaon, Ilonggo, Ilocano, Iranun, Meranaw at marami pang ibang tribu dito sa Upi na dito na tuluyan o pansamantalang naninirahan.

Ito po ang inyong Kapatid  na si  Kaka Ali  na naghihikayat sa ating lahat na kilalanin at alamin natin ang pananampalataya ng bawat kapatid o kaibigan.  Bukas…mas lalo nating paiigtingin ang ating ibabahagi sa ating programang buhay buhay sa DXUP FM..  Sukran and Wassallam.

Host/LUCY: Maraming salamat Kaka Alih sa paliwanag mo sa amin, ako naliwanagan, na ang relihiyon o agama ay ang paniniwala ng tao, at ang tribu naman ay ang angkan o pamilya na kinabibilangan natin. Ang pagkakaintindi ko doon sa paliwanag ni Kaka Alih, halimbawa ako, si Lucy, si Lucy ay nabibilang sa tribung Ilonggo, ang relihiyon na kinaaniban ko o pinaniniwalaan ay relihiyong Katoliko o Kristiyanismo.

(PLAY-EXTRO-GABAY AT TALAKAYANG PAMPAMILYA)